Kto dziedziczy jak nie ma testamentu?

18 marca 2024

Podstawy dziedziczenia – testament i ustawa

Są dwa źródła powołania do spadku – testament i ustawa. To oznacza, że spadkobiercą możemy się stać w sytuacji w której spadkodawca sporządzi ważny testament i powoła nas w nim do dziedziczenia lub jeżeli przepisy wskażą nas w danym przypadku jako tego który ma dziedziczyć.

Kiedy dziedziczenie ustawowe?

Na tak zadanie pytanie trzeba odpowiedzieć krótko – kiedy nie ma testamentu lub jest on nieważny. Jeżeli np. zmarł nasz dziadek i nie zostawił testamentu lub testament sporządził w sposób nieprawidłowy, wtedy w grę wchodzi dziedziczenie ustawowe. Przepisy kodeksu cywilnego wskażą kto będzie dziedziczył w danym przypadku.

Dziedziczenie ustawowe – kiedy kto dziedziczy?

Jak łatwo się pewnie domyślić, przepisy o dziedziczeniu ustawowym _„premiują” _ przede wszystkim bliskich członków rodziny zmarłego. Wobec tego, jeżeli zmarł Pan Kowalski i nie zostawił testamentu, w pierwszej kolejności dziedziczyć po nim będzie żona i jego zstępni (zstępni to dzieci, wnuki, prawnuki i tak dalej). Jeżeli Pan Kowalski miałby zstępnych, a nie miałby żony lub zmarłaby ona przed nim, wtedy wszystko dziedziczą jego zstępni. Jeżeli Pan Kowalski nie miałby zstępnych, a miałby żonę, wtedy dziedziczy ona i rodzice Pana Kowalskiego.

Sytuacja się komplikuje, jeżeli dziedziczyć mają rodzice, a jeden z rodziców nie żyje. Jak wiemy, rodzice spadkodawcy mogą dziedziczyć na podstawie ustawy tylko w dwóch przypadkach – jak nie ma małżonka i zstępnych spadkodawcy lub nie ma zstępnych spadkodawcy. Jeżeli więc jeden z rodziców nie dożył otwarcia spadku, wtedy to co by przypadło takiemu rodzicowi przypada rodzeństwu spadkodawcy, a gdyby któreś z rodzeństwa nie dożyło otwarcia spadku, a miałoby zstępnych, to dziedziczą Ci zstępni. Jeżeli jednak spadkodawca nie miał rodzeństwa dziedziczy małżonek z żyjącym rodzicem po połowie.

Żona Pana Kowalskiego mogłaby otrzymać cały spadek po mężu na podstawie ustawy tylko wtedy kiedy nie byłoby zstępnych Pana Kowalskiego, nie byłoby już jego rodziców, rodzeństwa i zstępnych jego rodzeństwa.

To jednak nie koniec. Może zdarzyć się też tak, chociaż są to bardzo rzadkie przypadki, że na podstawie ustawy spadek przypadnie dziadkom Pana Kowalskiego. Jeżeli Pan Kowalski nie miałby zstępnych, nie miałby żony, jego rodzice by nie żyli, nie miałby rodzeństwa, to wtedy dziedziczyliby po nim dziadkowie, o ile by oczywiście dożyli. Dziadkowie dziedziczą w częściach równych. Jeżeli jednak któryś z dziadków by nie żył, wtedy jego udział przypada jego dzieciom, a więc w takim przypadku może po Panu Kowalskim dziedziczyć rodzeństwo jego rodziców. Jeżeli jednak dziecko dziadka Pana Kowalskiego który nie dożył otwarcia spadku po Panu Kowalskim też nie dożyło otwarcia spadku to wtedy dziedziczą dzieci tego dziecka, a więc wnuki tego dziadka. Dopiero jak nie żyją dzieci i wnuki dziadka Pana Kowalskiego który nie dożył otwarcia spadku, wtedy udział tego dziadka przychodzi na pozostałych dziadków.

Dziedziczenie ustawowe pasierba i gminy

Wreszcie zbliżamy się do końca kolejki dziedziczenia ustawowego. Jeżeli otwarcia spadku po Panu Kowalskim nie dożyłaby jego żona, żadni jego krewni o których pisałem powyżej, wtedy dziedziczyć mogą dzieci małżonka Pana Kowalskiego których rodzice w chwili otwarcia spadku po Panu Kowalskim też by nie żyli. Dopiero jak nie ma też takiego pasierba, dziedziczy ustawowy spadkobierca ostateczny – gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jak tego miejsca nie da się ustalić, dziedziczy Skarb Państwa.

Podsumowanie

Krótko podsumowując – dziedziczenie ustawowe jest skomplikowanie ale dość powiedzieć, że w pierwszej kolejności dziedziczą zstępni spadkodawcy i jego małżonek, później ewentualnie rodzice lub rodzeństwo, później ewentualnie dziadkowie i ich dzieci lub wnuki, później ewentualnie pasierb (dziecko małżonka) i na końcu dopiero gmina lub Skarb Państwa.

Niniejszym wpisem otwieram cykl artykułów pod kategorią „Spadki”. Pod tą kategorią znajdziesz artykuły m.in. o testamentach, porządku dziedziczenia, odrzuceniu i przyjęciu spadku, zachowku oraz innych istotnych kwestiach spadkowych. Zapraszam do lektury. Pamiętaj, ten wpis nie jest poradą prawną, a każdy przypadek wymaga indywidualnej analizy.